Η μοίρα αποτελεί μια σημαντική έννοια διαχρονικά για όλους τους πολιτισμούς. Στην αρχαιοελληνική κουλτούρα είχε τόσο μεγάλη σημασία που οι τρεις μοίρες, Η Κλωθώ. Η Λάχεσις και ή Άτροπος, ήταν θεότητες. Η πίστη σε αυτές επηρέασε τη μυθολογία, τη φιλοσοφία και την καθημερινή ζωή. Πώς μεταφράζεται όμως σήμερα αυτή η αρχαία αντίληψη; Ας εξερευνήσουμε το ταξίδι της μοίρας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις μέρες μας. Πως η πίστη στις τρεις αρχαίες θεότητες μετατράπηκε σε περιπέτεια στο Casino N1 και τους υπόλοιπους ιστότοπους τυχερών παιχνιδιών στο διαδίκτυο; Μπορεί η πίστη στη μοίρα να παρέμεινε σταθερή, όμως πέρασε από πολλά στάδια, τα οποία θα εξερευνήσουμε στη συνέχεια.

Οι Μοίρες και η ύφανση του πεπρωμένου

Οι αρχαίοι Έλληνες έβλεπαν την τύχη ως μια συνδυαστική δύναμη που αντιπροσώπευαν οι τρεις Μοίρες. Οι τρεις θεότητες ύφαιναν το νήμα της ζωής. Η Κλωθώ περίστρεφε το νήμα, η Λάχεση μετρούσε το μήκος και η Άτροπος το έκοβε, προσδιορίζοντας με τον τρόπο αυτό τη στιγμή του θανάτου. Αυτό δημιουργούσε την αντίληψη πως η ανθρώπινη ζωή ήταν προδιαγεγραμμένη και ούτε οι Θεοί δεν είχαν τη δυνατότητα να παρέμβουν. Η έννοια αυτή παρουσιάζεται πολλές φορές στις αρχαιοελληνικές τραγωδίες. Στο έργο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή, ο πρωταγωνιστής προσπαθεί να δραπετεύσει από μια προφητεία πως θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα παντρευτεί τη μητέρα του. Ωστόσο τίποτα δεν αλλάζει και το ηθικό δίδαγμα είναι πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το μοιραίο.

Μοίρα και ελεύθερη βούληση: Μια φιλοσοφική διαφωνία

Παρότι οι Μοίρες αντιπροσώπευαν το αναπόφευκτο, οι αρχαίοι φιλόσοφοι στην Ελλάδα ασχολούνταν συστηματικά με την ισορροπία ανάμεσα στη μοίρα και στην ελεύθερη βούληση των ανθρώπων. Οι Στωικοί φιλόσοφοι πίστευαν σε ένα προσχεδιασμένο σύμπαν όπου κανείς θα πρέπει να αποδέχεται τη μοίρα με αξιοπρέπεια. Από την άλλη, στοχαστές όπως ο Αριστοτέλης πίστευαν πως παρότι ορισμένα πράγματα δεν μπορούν να αλλάξουν, οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να φτιάξουν οι ίδιοι τη ζωή τους. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη φιλοσοφική αυτή ένταση, αξίζει να δούμε τα εξής:

• Οι Στωικοί υποστήριζαν ότι όλα είναι προκαθορισμένα από τη λογική τάξη του κόσμου (Λόγος) και πως η αρετή έγκειται στην αποδοχή του πεπρωμένου.
• Ο Αριστοτέλης δίδασκε ότι ενώ η φύση θέτει όρια, ο άνθρωπος με τη λογική του μπορεί να κάνει ελεύθερες επιλογές που καθορίζουν την ευδαιμονία του.
• Οι Επικούρειοι πίστευαν πως το σύμπαν κινείται κατά βάση τυχαία και πως η ανθρώπινη θέληση μπορεί να «παρεκκλίνει» από τον προκαθορισμένο δρόμο.

Η ένταση αυτή ανάμεσα σε μοίρα και σε ελεύθερη βούληση υπάρχει έως και τις μέρες μας. Ελέγχουμε οι ίδιοι τις ζωές μας ή υπάρχει μήπως κάποιο συγκεκριμένο σενάριο το οποίο ακολουθούμε; Τα τυχερά παιχνίδια σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζουν το ερώτημα αυτό. Όταν κανείς περιστρέφει τη ρουλέτα ή ανοίγει το επόμενο φύλλο της τράπουλας μιλάμε για ελεύθερη βούληση ή μήπως είναι και αυτό ένα «τερτίπι» της τύχης;

Από την μοίρα στη σύγχρονη έννοια της τύχης

Η Τύχη ήταν άλλη μια αρχαιοελληνική θεότητα. Αντιπροσώπευε τον πλούτο και την ευμάρεια σε προσωποποιημένη μορφή. Στην ελληνιστική εποχή οι πόλεις την είχαν ως προστάτιδά τους και εμφανιζόταν πολύ συχνά επάνω σε νομίσματα που είχε ως κορώνα στο κεφάλι της τα τείχη της εκάστοτε πόλης. Συνδέθηκε μέσα στους αιώνες και με άλλες θεότητες όπως η Ελπίδα. Οι αρχαίοι πίστευαν στην τύχη και την κυνηγούσαν μέσα από διάφορα τυχερά παιχνίδια, ακόμη και μέσα από στοιχήματα σε αθλητικά γεγονότα. Τη συσχέτιζαν επίσης με ερωτικά και με επαγγελματικά ζητήματα. Στα τυχερά παιχνίδια ήταν όμως εκεί που υπήρχε η μεγαλύτερη πίστη. Είδη από τα Ομηρικά έπη υπάρχουν αναφορές για την τύχη και τα τυχερά παιχνίδια που ήταν ήδη γνωστά και δημοφιλή από ακόμη πιο παλιά στην πορεία της ελληνικής ιστορίας. Ο συνδυασμός της τύχης με τη μοίρα είναι αυτό που κρατά την αγάπη, την καριέρα και τα αποτελέσματα στα τυχερά παιχνίδια γοητευτικά και ενδιαφέροντα. Η έννοια της τύχης εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες. Ο «από μηχανής θεός» αντικαταστάθηκε από τη στατιστική και τον νόμο των πιθανοτήτων. Τα συναισθήματα ωστόσο δεν άλλαξαν, παραμένουν ακριβώς τα ίδια. Η ευφορία της νίκης ή της παρολίγον νίκης σε ένα τζακπότ αγγίζει την ανθρώπινη επιθυμία να αψηφούμε ή να αγκαλιάζουμε τη μοίρα.

Η τύχη στην ψηφιακή εποχή

Σήμερα, η ιδέα της μοίρας και της τύχης έχουν πάρει νέα διάσταση με την τεχνολογία. Πλέον οι αλγόριθμοι και η δημιουργία τυχαίων αριθμών και αποτελεσμάτων έχουν αντικαταστήσει πλήρως την πίστη στην παρέμβαση και συμμετοχή των θεών. Τα online καζίνο βασίζονται σε πολύπλοκο λογισμικό που εξασφαλίζει τυχαία και τίμια αποτελέσματα. Οι παίκτες βέβαια εξακολουθούν α αναφέρονται στην τύχη και να πιστεύουν σε αυτή σαν να είναι μια υπερφυσική δύναμη. Χρησιμοποιούν γούρια και τυχερούς αριθμούς, στοιχεία που δεν έχουν φυσικά βάση σύμφωνα με τη σύγχρονη επιστήμη.

Ο συνδυασμός αρχαίων δεισιδαιμονιών και της σύγχρονης επιστήμης δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένη παραμένει η έννοια της μοίρας ακόμη και σήμερα. Ακόμα και σε μια εποχή όπου κυριαρχούν τα δεδομένα και η λογική, εξακολουθούμε να ρομαντικοποιούμε το άγνωστο, είτε μέσω ωροσκοπίων, είτε μέσω γουριών, είτε μέσω της αδρεναλίνης ενός στοιχήματος που μπορεί να πραγματοποιήσουμε την τελευταία στιγμή.

Η ψυχολογία της τύχης και γιατί πιστεύουμε σε αυτή

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν πως η πίστη μας στην μοίρα και την τύχη πηγάζει από την ανάγκη των ανθρώπων να εξορθολογήσουν τυχαιότητα των πραγμάτων.  Η «ψευδαίσθηση του ελέγχου»  αποτελεί μια γνωστική προκατάληψη που οδηγεί τους ανθρώπους να πιστέψουν πως έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Αυτή η συμπεριφορά αντικατοπτρίζει αρχαίες τελετουργίες που αποσκοπούσαν στον κατευνασμό των θεών της τύχης. Είτε μιλάμε για τη μυθολογία, είτε για τα σύγχρονα online καζίνο, ο ανθρώπινος νους αναζητά πάντα μοτίβα μέσα στο χάος, μετατρέποντας την τύχη σε μια αφήγηση του πεπρωμένου.